W Gliwicach dojrzewa wizja, która na nowo zdefiniuje kulturalne i społeczne oblicze miasta. W nadchodzących latach wokół Ruin Teatru Victoria – w kwartale ulic Zwycięstwa, Barlickiego, Dworcowej i Kłodnickiej – ma powstać nowa strefa kultury, łącząca w sobie historię i nowoczesność, przeszłość i przyszłość, artystyczne emocje, architekturę i urbanistykę. Ruiny zostaną przebudowane i przekształcone w całoroczny obiekt widowiskowy.
Ruiny Teatru Victoria to świadek historii Gliwic, a dziś jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc na kulturalnej mapie miasta. Obiekt, ze względu na stan zachowania i pamiętające koniec II wojny światowej zniszczenia, może być wykorzystywany w ograniczonym stopniu od wiosny do późnego lata. Jesienią i zimą stoi pusty i wychłodzony. Do użytku w części spalonej przed 80 laty dopuszczony jest jedynie parter z salą mieszczącą do 300 osób, podczas gdy otaczające ją balkony i przestrzeń pod nimi oraz pozostałe fragmenty Ruin są niedostępne dla widzów z powodu złego stanu technicznego budynku. Konieczne jest wzmocnienie fundamentów i elementów konstrukcyjnych całego obiektu. Odbudowy wymaga loggia od strony parkingu, którą przed laty podstemplowano, by nie doprowadzić do zawalenia. Z kolei efektowne niegdyś elewacje wymagają kompleksowego zabezpieczenia i konserwacji.
– Rewitalizacja Ruin Teatru Victoria i przestrzeni wokół nich to przedsięwzięcie, które realnie wpłynie na charakter i wizerunek Gliwic. Dzięki tej inwestycji wzmocnimy tożsamość miasta i pokażemy, że potrafimy łączyć szacunek dla historii z nowoczesnym myśleniem o rozwoju. W przebudowanych oraz całkowicie nowych przestrzeniach będziemy mogli rozwinąć ofertę kulturalną, stając się miastem bardziej atrakcyjnym do życia, pracy i studiowania – mówi Katarzyna Kuczyńska-Budka, prezydentka miasta. – To najlepszy sposób na zatrzymywanie mieszkańców, szczególnie młodych i wykształconych, oraz przyciąganie nowych – tych, którzy szukają miejsca z charakterem, wysoką jakością życia i kulturą w bliskim zasięgu – dodaje.
Na to czekamy – rewitalizacja otworzy nowy rozdział w historii Ruin Teatru Victoria
Po przebudowie powstanie tam dostępna przez cały rok sala widowiskowa z obrotową sceną i widownią na około 400 osób (310 na parterze i 87 na balkonie), z możliwością elastycznej aranżacji przestrzeni. W zależności od rodzaju wydarzenia – koncertu, spektaklu czy wystawy – sala będzie mogła pomieścić nawet pół tysiąca osób stojących. Zachowany zostanie oryginalny charakter wnętrza – surowy, autentyczny, „spalony”, który od lat stanowi o niepowtarzalnym klimacie Ruin – przy jednoczesnym wprowadzeniu współczesnych rozwiązań technicznych i funkcjonalnych. Nie znajdziemy tam np. klasycznych teatralnych foteli, lecz mobilne siedzenia.
Sala zyska nowoczesną elektroakustykę z systemem dźwięku immersyjnego. To zaawansowana technologia audio, która otacza słuchacza trójwymiarowym dźwiękiem, tworząc realistyczne i wciągające wrażenie obecności w przestrzeni. Sala będzie ogrzewana i przystosowana do całorocznego użytkowania. Przebudowie ulegnie strefa wejściowa z foyer i zapleczem administracyjnym, a całość zostanie dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, z windą, toaletami, komfortką i informacją wizualną.
Elewacje budynku zostaną poddane konserwacji i wzmocnieniu. Od strony al. Przyjaźni pojawi się neon „VICTORIA” oraz ściana video LED, umożliwiająca prezentacje i organizację wydarzeń plenerowych. W miejscu rozbieranego budynku po dawnym PZMOT pozostanie pusta ściana, na której może powstać mural nawiązujący do historii miejsca.
– To nie tylko przebudowa i rewitalizacja obiektu, ale symboliczna odbudowa przestrzeni miejskiej pamięci i emocji. Chcemy, by Victoria pozostała miejscem magicznym – z duszą dawnych murów, ale technicznie gotowym na wyzwania nowoczesnej sceny – podkreśla Paweł Januszewski, dyrektor Centrum Kultury Victoria, które do końca września 2026 roku będzie jeszcze organizowało w Ruinach wydarzenia artystyczne, zanim budynek zostanie przekazany wykonawcy prac.
152 miliony złotych i jasny kierunek
Rewitalizacja Ruin Teatru Victoria została ujęta w Wieloletniej Prognozie Finansowej Miasta Gliwice, z budżetem 152 mln zł. Miasto planuje ubiegać się o dofinansowanie w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, w wysokości do 15,4 mln zł.
Inwestycja zostanie zrealizowana w dwóch etapach. Pierwszy obejmie przebudowę wnętrz oraz odbudowę konstrukcji budynku teatru. Przetarg na tę część w formule „zaprojektuj i wybuduj” ma być ogłaszany w grudniu tego roku, a prace rozpoczną się w 2026 roku. Szacuje się, że potrwają 2 lata, a na ich realizację miasto planuje zabezpieczyć 70 mln zł.
Otoczenie Ruin (w tym m.in. parking, aleja Przyjaźni i siedziba Centrum Kultury Victoria) oraz zagospodarowanie piwnic teatru z niecką basenową zostaną objęte odrębnym postępowaniem projektowym – w ramach konkursu architektonicznego ogłaszanego w drugim etapie prac.
Tak powstanie gliwicka strefa kultury – przestrzeń dla ludzi i idei
W nowej strefie kultury, między ulicami Zwycięstwa i Dworcową, Barlickiego i Kłodnicką, na szeroką skalę będą mogły działać instytucje, organizacje i inicjatywy artystyczne. To właśnie tam planowana jest wstępnie wielofunkcyjna sala na około 700 miejsc siedzących, uzupełniona o przestrzenie wystawowe, kawiarniane i rekreacyjne.
Za przygotowanie koncepcji tej części przedsięwzięcia odpowiada Biuro Urbanisty Miasta, prowadzące prace nad konkursem urbanistyczno-architektonicznym strefy kultury w ramach Metropolitalnej Szkoły Prototypowania (MSP) – projektu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, w którym Gliwice pełnią rolę miasta pilotażowego.
– To wyjątkowy projekt – nie tylko urbanistyczny, ale też społeczny. Wspólnie z zespołem A2P2 z Gdańska, organizacjami pozarządowymi, Politechniką Śląską i mieszkańcami pracujemy nad tym, by stworzyć przestrzeń, która stanie się nowym centrum życia kulturalnego – otwartym, przyjaznym i różnorodnym. Gliwice są w tej edycji szkoły pilotażem dobrych praktyk i inspiracją dla innych miast Metropolii – podkreśla miejska urbanistka Agata Twardoch.
Konkurs, który Gliwice przygotowują w tej formule, będzie miał charakter realizacyjny – jego zwycięzca zostanie zaproszony do opracowania pełnej dokumentacji projektowej. Ogłoszenie konkursu planowane jest na pierwszy kwartał 2026 roku, przy wsparciu organizacyjnym GZM.
Realizacja strefy kultury jest planowana po 2028 roku. Szacunkowe koszty inwestycji będą mogły zostać określone po opracowaniu ostatecznych założeń konkursu.
